Slovakya tarihi

Slovakya tarihi, bugünkü Slovakya Cumhuriyeti topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

Orta Çağ

12. yüzyılda inşa edilmiş Spiš Kalesi

MÖ 450 civarında Slovakya topraklarına Keltlerin yerleştikleri bilinmektedir. MS 2 yılında Roma İmparatorluğu burada yerleşkeler kurmuş, MS 179 yılında imparator Marcus Aurelius zamanında Roma ordusu Tuna nehri boylarında yaşayan Cermen kabileleriyle Markomani Savaşları'nı yapmıştır.

12. yüzyılda inşa edilmiş Bojnice Kalesi

Slavların bölgeye göç etmesi ise 5. yüzyıla rastlar. Batı Slovakya 7. yüzyılda Samo adında bir Frank tüccarın bölgeye yerleşmiş Slavların başına geçerek kurduğu Slav devletinin merkezinde yer alıyordu. 8. yüzyılda bölgede kurulan Nitra Prensliği komşusu olan Moravya'yla birlikte Büyük Moravya İmparatorluğunu oluşturuyordu. Bu imparatorluğun 10. yüzyılda çökmesi üzerine bölge Macarların eline geçti. 1000 yılından sonra Slovakya'nın büyük bir bölümü Macaristan Krallığı'nın bir parçası haline geldi. 1241 yılında Slovakya Moğol istilasına uğradı. 11 Nisan 1241 tarihinde Moğol kumandanları Sübedey Bahadır ve Batu Han Mohi Savaşı'nda Macar kralı IV. Béla'nın ordularını ağır bir yenilgiye uğrattılar. Moğol istilası halk arasında açlık ve yoksulluğa neden oldu. Slovakya'nın etnik mozaiğine 13. yüzyılda Karpat Almanları, 14. yüzyılda ise Ulaklar ve Yahudiler eklendi.

Yeni Çağ

Kutsal Roma İmparatoru I. Leopold'un Bratislava'daki Kutsal Martina Katedrali'nde Macar kralı olarak taç giymesi (1655)

15. yüzyılda Slovakya hızla gelişmeye başladı. Macar kralı Matyas Corvinus 1465 yılında Bratislava'da ilk üniversiteyi kurdu. 1526 yılında Kanuni Sultan Süleyman'ın komutasındaki Osmanlı ordusu'nun Mohaç Muharebesi'ni kazanarak Budin (Budapeşte) kentini ele geçirmesi sonucu Macaristan'ın büyük bir bölümü Osmanlı Devleti'ne katıldı. Macarların geri kalan bölümü Habsburgların himayesi altında Slovakya topraklarında yaşadılar ve Bratislava bu bölgenin başkenti rolünü oynadı. 1683-1699 yılları arasındaki Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları'nı kaybeden Osmanlılar Macaristan'dan geri çekilmek zorunda kaldılar. Bu tarihten sonra Slovakya'nın önemi azaldı. Bratislava 1848 yılına kadar Macaristan'ın başkenti olma özelliğini korudu, bu tarihten sonra başkent Budapeşte'ye taşındı. Slovakya 20. yüzyıla kadar Macaristan'ın bir parçası olarak Avusturya İmparatorluğu'nun içinde yaşadı.

1848 Devrimleri sırasında Slovaklar Macaristan'dan ayrılmak amacıyla ayaklanan Macarlara karşı Avusturya İmparatorunu desteklediler. Ancak bu çabaları başarısız kaldı. 1867-1918 yılları arasındaki Avusturya-Macaristan İmparatorluğu döneminde Slovaklar Macarlardan ağır bir baskı gördüler. Macar hükûmeti tarafından güdülen Macarlaştırma siyasetinin etkisi altında yaşadılar.

Yakın Çağ

Çekoslovakya'nın ilk devlet başkanı Tomáš Garrigue Masaryk

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu I. Dünya Savaşı sonunda yıkılınca 1918 yılında Slovakya, Bohemya, Moravya, Silezya ve Karpat Rutenya ile birleşerek Çekoslovakya adında bir ülke haline geldi. Yeni kurulan bu Çekoslovakya devleti Çek ve Slovakların yanı sıra Almanca, Macarca, Lehçe ve Rutence konuşan azınlıklara sahipti. Adolf Hitler 1938 yılında Nazi yanlısı bir Çekoslovak vatandaşı olan Konrad Henlein'in desteğiyle Sudetenland bölgesine el koydu. Polonya Polonyalıların çoğunlukta olduğu Český Těšín bölgesini işgal etti. Macaristan da 1938 yılı sonunda Slovakya ve Karpat Rus bölgesini kazandı. II. Dünya Savaşı'nın başlamasından sonra Slovakya Nazi Almanyası'yla anlaşarak Çekoslovakya'dan ayrıldı. Çek toprakları da Almanya tarafından işgal edildi. İşgal döneminde 390.000 Çekoslovak vatandaşı (83.000 Yahudi dahil) Naziler tarafından öldürüldü. Nihayet 9 Mayıs 1945 tarihinde Sovyet ve Amerikan birlikleri ülkeye girerek Alman işgaline son verdiler.

1945-1946 yıllarında Çekoslovakya 2,7 milyon Alman kökenli halkı Nazilerle işbirliği yaptıkları gerekçesiyle Almanya ve Avusturya'ya sınırdışı etti. Almanlara karşı katliamlar yapıldı. Almanlar toplama kampları ve hapishanelerde tutsak edildi. Kısa bir süre boyunca Çekoslovakya'nın Alman azınlığı ortadan kayboldu. Bu arada Çekoslovakya'da Komünist Parti güç kazanmaya başlamıştı. 1948 yılında yönetim komünistlerin eline geçti. Bu tarihten sonra 41 yıl boyunca Çekoslovakya Doğu Bloku'nda yer aldı.

Kadife Devrimi (1989)

5 Ocak 1968 tarihinde iktidara gelen Alexander Dubček siyasi bir liberalleşme dönemi başlattı. Ancak Prag Baharı adı verilen bu dönem aynı yılın 20 Ağustosunda Sovyetler Birliği ve Varşova Paktı müttefiklerinin (Romanya hariç) ülkeyi işgal etmesi ile sona erdi.

Kasım 1989'da Çekoslovakya Kadife Devrimi adı verilen kansız bir devrimle demokrasiye dönüş yaptı. 1 Ocak 1993 tarihinde ülke barışçı bir biçimde Çekya ve Slovakya olmak üzere iki ülkeye ayrıldı. Her iki ülkede geniş çaplı ekonomik reformlar yapıldı. Slovakya 29 Mart 2004 tarihinde NATO'ya 1 Mayıs 2004 tarihinde de Avrupa Birliği'ne katıldı.

Kaynakça

• Slovakya tarihi (Slovakya Dışişleri Bakanlığı web sitesi)31 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• 1714 yılına kadar detaylı Slovakya tarihi3 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• slovakia.org
• ABD Dışişleri Bakanlığı web sitesinde Slovakya tarihi13 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Slovak millî hareketi tarihi
• Slovakya'daki Yahudi tarihi
• Slovakya tarihi, Jozef Komornik